G'o'zaning eksperimental poliplodiyasi va filogenyasi laboratoriyasi
Laboratoriya mudiri: Biologiya fanlari doktori, professor Kushanov Faxriddin Ne'matullayevich
Tel: +998 71 262-92-18
e-mail: fakhriddinkushanov@gmail.com
LABORATORIYANING ASOSIY YO‘NALISHI:
Gossypium L. turkumi turlarining sistematikasi, evolyusiyasi va filogeniyasiga oid fundamental muammolarni yechish, turichi va turlararo duragaylashda tur va shakl hosil bo‘lish qonuniyatlarini aniqlash, ularning genetik potensialidan an’anaviy va markerlarga asoslangan seleksiyada samarali foydalanish yo‘llarini izlash masalalari tashkil etadi. Bundan tashqari, paxtachilik rivojlanishini istiqbolini belgilovchi, qimmatli xo‘jalik belgilarining tuganmas manbai bo‘lgan “G‘o‘za genofondi”ni o‘rganish, saqlash va boyitish, uning noyob namunalari asosida, xalq xo‘jaligi talablarini qondiruvchi va dunyo bozorida raqobatbardosh bo‘lgan navlar yaratish uchun yangi genetik asosli sintetik introgressiv shakllar, tizmalar yaratishdir.
LABORATORIYANING ASOSIY VAZIFALARI:
- Gossypium L. turkumining evolyutsiyasi, molekulyar filogeniyasi va sistematikasini o‘rganish. Tajribalar asosida turichi tabiiy sistemasini tuzish;
- G‘o‘za genofondi namunalarini molekulyar markerlar bilan tadqiq etish;
- G‘o‘zaning dunyoviy xilma-xilligi genofondidan an’anaviy va markerlarga asoslangan seleksiyada foydalanish;
- Genomlari oshirilgan sintetik duragaylar olish va ularni seleksiya jarayonlariga tavsiya qilish;
- Madaniy g‘o‘za navlarini noyob belgilar bilan boyitish;
- G‘o‘za genofondi kolleksiyasi namunalarini hayotchan holda saqlash va to‘ldirish.
LABORATORIYANING ASOSIY YUTUQLARI:
Yaratilgan navlar:
“Genofond-2” navi.
2020 yida Xorazm viloyatiga 14 ga maydonga ekilib, 2023 yilda 50 ga maydonga ekish rejalashtirilgan.
“Niso” navi.
2020 yida Sirdaryo viloyatiga 7 ga maydonga ekilib, 2023 yilda 100 ga maydonga ekish rejalashtirilgan.
“Angor” navi.
2020 yida Surxondaryo viloyatiga 50 ga maydonga ekilib, 2023 yilda 50 ga maydonga ekish rejalashtirilgan.
“Mohinur” navi.
2023 yida Sirdaryo viloyatiga 10 ga maydonga ekish rejalashtirilgan.
“Genofond-3” navi.
2023 yida Sirdaryo viloyatiga 10 ga maydonga ekish rejalashtirilgan.
“Shijoat” navi.
2023 yida Sirdaryo viloyatiga 10 ga maydonga ekish rejalashtirilgan.
Dissertatsiya himoyalari:
2022
Мўминов Хасан Алиқулович, DSc
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.д., академик Абдуллаев Абдумавлян Абдуллаевич
Мавзу: “G.hirsutum L. маданий навларининг генотипларини бойитишда А1, А2 геномли турларидан фойдаланиш”.
2021
Саманов Шермуҳаммад Абдурасулович, PhD
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.д., Аманов Бахтияр Хушбоқович
Мавзу: “Ғўзанинг интрогрессив усуллари асосида олинган тизмаларини баҳолаш ва нав олиш”.
2020
Сирожиддинов Бекзод Арабджанович, DSc
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.д., академик Абдуллаев Абдумавлян Абдуллаевич
Мавзу: “Ғўза навларининг генотипларини бойитишда турли геномли турлардан фойдаланиш”.
Набиев Саидгани Мухторович, DSc
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б Б.ф.д., профессор Ризаева София Мамедовна
Мавзу: “Ғўзанинг тупроқдаги сув танқислигига морфо-физиологик ва генетик мослашуви хусусиятлари”.
2018
Қаҳҳоров Иззатулло Тилавович, DSc
Ихтисослик: 06.01.05 - Селекция ва уруғчилик
Илмий раҳбар: Б.ф.д., академик Абдуллаев Абдумавлян Абдуллаевич
Мавзу: Патент асосида.
Аманов Бахтияр Хушбоқович, DSc
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.д., Абдуллаев Алишер Абдумавлянович
Мавзу: “Перу ғўза турларини туричи ва турлараро дурагайлаш асосида генетик жихатдан бойитилган тизмалар олиш”.
2017
Рафиева Феруза Умидуллоевна, PhD
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.д., профессор Ризаева София Мамедовна
Мавзу: “G.mustelinum Miers ex Watt турининг бошқа полиплоид ғўза турлари билан филогенетик муносабатларини ўрганиш асосида янги донорлар олиш”.
Мўминов Хасан Алиқулович, PhD
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.н., Эрназарова Зироат Абдуазимовна
Мавзу: “G.herbaceum L. ва G.arboreum L. ғўза турлари хилма-хилликларининг туричи ҳамда турлараро филогенетик муносабатлари”.
Сирожиддинов Бекзод Арабджанович, PhD
Ихтисослик: 03.00.09 - Умумий генетика
Илмий раҳбар: Б.ф.д., академик Абдуллаев Абдумавлян Абдуллаевич
Мавзу: “Австралия ва Ҳинди-Хитой ғўза турларининг филогенетик муносабатлари”.
Гробовец Нина Викторовна, PhD
Ихтисослик: 03.00.05 - Ботаника
Илмий раҳбар: Б.ф.д., академик Абдуллаев Абдумавлян Абдуллаевич
Мавзу: “Gossypium L. тукумининг диплоид ва тетраплоид вакиллари уруғ қобиғи шаклланишида анатомо-морфологик кўрсаткичларининг тавсифи”.